Recenzując różne książki, poza oceną wartości merytorycznej czy wskazaniem wartościowych elementów danej pozycji, na ogół staram się wskazywać, do kogo może być ona skierowana i kto moim zdaniem powinien być nią najbardziej zainteresowany. Czasami bywa to trudne, bo książki, które otrzymuję do oceny bywają beznadziejne. W takich sytuacjach odwracam swoje myślenie i gdy dochodzę do wniosku, że w zasadzie w ogóle komukolwiek trudno daną książkę polecić, po prostu rezygnuję z pisania czegokolwiek. Rzadko, nawet bardzo rzadko zdarza się jednak, że także dobre książki trudno polecić szerszemu gronu czytelników. Tak jest w przypadku publikacji „Manipulacja”, która ukazała się nakładem wydawnictwa SMAK SŁOWA.

Tym razem chciałbym więc zacząć od tego, dla kogo tak książka się nie nadaje. Nie znajdą w niej zatem wiele ciekawego ludzie, którzy poszukują uniwersalnych i „ostatecznie skutecznych” receptur na to, jak manipulować innymi. Nie znajdą, bo takich nie ma...i nie zmieni tego fakt, że się w to „wierzy”. Nie będzie ona też porywać osób poszukujących książki, która niczym czarodziej z bajki, w krótkim czasie zmieni ich życie i relacje z innymi ludźmi. Ta książka nie będzie ich porywać, bo tego typu zmiany ekstremalnie trudno wprowadzać tylko dzięki jednej książce. Jeżeli na to ktoś liczy to z dużym prawdopodobieństwem ulegnie manipulacji autorów i hochsztaplerów szerzących dogmatyczne „prawdy” o błyskawicznej zmianie następującej dzięki zrobieniu dwóch kroków, trzech dotknięć i dwóch spojrzeń. Poza tym dla takich pasjonatów rozwoju ta „Manipulacja” może okazać się zwyczajnie… zbyt trudna. Zawiedzeni będą także ci, którzy liczą na metodyczny przegląd wiedzy o manipulacji. Takim czytelnikom polecam podręczniki, najlepiej dla początkujących. Zdecydowanie odradzam tą książkę także bardziej wytrawnym czytelnikom, którzy kierując się nazwiskami Dariusz Dolińskiego, Rafała Ohme, Wiesława Łukaszewskiego czy Tomasza Maruszewskiego będą liczyli na dużą ilość doniesień z nowych badań nad manipulacją. W tej książce nie ma prawdopodobnie zbyt wiele wiedzy, która uaktualniłaby wiedzę takich osób.

Zastanawiasz się pewno Czytelniku: „do kogo, do diabła, jest zatem skierowana ta książka?” Skoro dotrwałeś do tego momentu tego tekstu to odpowiedź raczej nie będzie dla Ciebie zaskoczeniem. Odbiorcą są inteligentni koneserzy wiedzy psychologicznej. Polecam więc tą książkę ludziom posiadającym orientację w szeroko pojętej tematyce wywierania wpływu na innych, którzy potrafią twórczo i jednocześnie krytycznie odnosić się do różnych koncepcji wyjaśniających ludzkie zachowanie. Myślę, że przypadnie ona do gustu także osobom poszukującym inspiracji do dalszego rozwijania swojej wiedzy o perswazji. Jeżeli ktoś ma dosyć banalnych oraz naciąganych modeli serwowanych przez samozwańczych pseudospecjalistów to tutaj znajdzie coś dla siebie. Polecam ją więc osobom, których oczekiwania intelektualne daleko wybiegają poza poziom typowych dla tej tematyki poradników. Publikacja ta to możliwość zapoznania się z poglądami specjalistów dobrze znających się na manipulacji i wywieraniu wpływu wyrażonymi podczas wspólnej dyskusji. Poglądy te bywają rozbieżne, ale to właśnie owa różnorodność oraz odmienność perspektyw okazuje się tutaj szczególnie wartościowa. Nie ma w tej książce narzucanych na końcu wniosków czy myślników sugerujących, co w niej jest najważniejsze. Część wygłaszanych przez dyskutantów tez może budzić sprzeciw, a chwilami można wręcz zwątpić w autorytet i wiedzę skądinąd znanych psychologów, przyznając wewnętrznie rację któremuś z rozmówców, a stając w opozycji do poglądów innego . To jednak także zalety tej publikacji. Książka ta bowiem – jak sądzę – uczy myślenia oraz pokory. Pokazuje, jak ważne jest uwzględnianie kontekstu i różnych aspektów związanych z wywieraniem wpływu. Taka jest w końcu sama manipulacja – niejednoznaczna, kontrowersyjna, wieloaspektowa i na ogół niedająca się wbić w określone schematy.

Wiesław Łukaszewski, Dariusz Doliński, Tomasz Maruszewski, Rafał Ohme - Manipulacja.